Czym jest migrena?

Migrena jest przewlekłym i najczęściej występującym schorzeniem neurologicznym, które szacuje się, że występuje u ponad 320 milionów osób na świecie, co stanowi aż 12% populacji. Co ciekawe o wiele częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.

Migrena objawia się głównie bólem głowy o bardzo silnym natężeniu z często towarzyszącym dodatkowym zespołem objawów. Atak migreny wiąże się często z występowaniem 4 następujących lub nakładających się na siebie faz:

• faza ostrzegawcza (prodromalna, premonitoryjna) - bezbolesne objawy pojawiające się na kilka godzin lub dni przed wystąpieniem ataku, na które składają się m.in. zmęczenie, zmiany nastroju czy problemy z koncentracją

• aura - występowanie tej fazy dotyczy mniejszej części pacjentów i może występować przed lub w trakcie ataku. Wyróżnia się kilka rodzajów aury, w tym najczęściejsze typy obejmują aurę wzrokową, sensoryczną i językową. Aura wzrokowa charakteryzuje się ślepą plama, migotaniem i rozmyciem obrazu widzenia, a auura sensoryczna obejmuje mrowienie kończyn i twarzy, osłabienie oraz chwiejność. Z kolei aura językowa to problemy ze znalezieniem słów, trudności w mówieniu, a nawet czasami afazja (niezdolność do wyrażania i rozumienia słów).

• ból głowy - faza główna migreny, która trwać może od 4 do nawet 72 godzin. Ból jest często ostry, przeszywający i pulsujący. Może nasilać się stopniowo lub być najintensywniejszy na początku i często towarzyszą mu nudności, wymioty, światłowstręt, niechęć do dotyku (allodynia), zapachu (osmofobia) i dźwięku (allodynia)

• faza postdromalna - w tej fazie objawy migreny zaczynają powoli ustępować, a im bardziej intensywne były tym będą trwać dłużej. Często występuje tutaj zmęczenie, senność, trudności z koncentracją i nadwrażliwość na hałas

Migrenę diagnozuje się na podstawie występujących objawów i wbrew powszechnemu przekonaniu nie każdy pulsujący ból głowy można migreną nazwać. Aby natomiast określić charakter choroby bierze się pod uwagę liczbę dni w danym miesiącu, w których towarzyszył pacjentowi ból głowy. Powyżej 15 dni stwierdza się migrenę chroniczną, a poniżej 14 migrenę epizodyczną.

Patogeneza migreny nadal nie jest poznana, ale jej przyczyn upatruje się we wzmożonej aktywności układu trójdzielno-naczyniowego, w skład którego wchodzą mózg, naczynia mózgu oraz nerw trójdzielny. Ich wzmożona aktywność prowadzi do uwolnienia szeregu neuropeptydów, co następnie powodować może obrzęki i rozszerzenie naczyń krwionośnych prowokujących silne bóle głowy. Do powstania schorzenia przyczyniają się czynniki środowiskowe i genetyczne, a wiele przypadków występuje rodzinnie.

Czynniki wyzwalające napad migreny

Czynniki, które prowokują napady migrenowe często różnią się w zależności od osoby. Najlepszym podejściem jest indywidualna obserwacja swojego samopoczucia, a następnie eliminacja z diety produktów wyzwalających napady oraz w miarę możliwości innych czynników. Nie każdorazowo jednak ekspozycja na dany pokarm może wywoływać ból głowy, a może to zależeć m.in. od ilości spożytego pokarmu lub czasu ekspozycji na dany produkt, co może stwarzać trudności w identyfikacji tych czynników. Pomocne w tym celu może być prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym zapisujemy kiedy nastąpił ból głowy oraz co i w jakiej ilości w danym dniu spożyliśmy. Do produktów spożywczych oraz innych czynników dotyczących stylu życia, które warto znać i obserwować reakcję na nie należą:

• czekolada

• aspartam

• kofeina

• produkty bogate w histaminę takie jak wędliny i sery długodojrzewające, przejrzałe warzywa i owoce, konserwy czy żywność fermentowana

• produkty przetworzone, zawierające duże ilości substancji dodatkowych

• papierosy

• alkohol, zwłaszcza czerwone wino

• nadużywanie leków

• intensywne zapachy

• hałas

• czynniki atmosferyczne

Zalecenia dietetyczne

Migrenę leczy się farmakologicznie, ale niestety tylko objawowo - nie da się całkiem wyleczyć choroby. Zaleca się także zmianę stylu życia zwłaszcza u osób cierpiących na przewlekłą jej wersję czy u kobiet w ciąży, którym nie zaleca się stosowania leków w tym okresie. 

Prawidłowe leczenie oraz modyfikacja nawyków może skrócić czas trwania napadów oraz pozwolić na ograniczenie liczby spożywanych leków, która często jest bardzo duża. Badania wskazują, że osoby z przewlekłą migreną znacznie rzadziej posiadają nawyki zdrowego stylu życia. Poza unikaniem wymienionych powyżej czynników wyzwalających napady migrenowe zaleca się:

• prawidłowy sposób żywienia

• odpowiednią ilość snu, w regularnym, stałym harmonogramie

• odpowiednie nawodnienie organizmu

• regularną aktywność fizyczną

• rezygnację z używek

• unikanie stresu

• większą ilość posiłków w regularnych odstępach czasu oraz unikanie głodówek i postu

• normalizację masy ciała

• zapobieganie wahaniom hormonalnym

Niektóre badania wskazują także, na skuteczność suplementacji magnezem (400-600 mg/doba) i witaminą B2 (400 mg/doba) w redukcji napadów migreny.

Podsumowując, migrena często bardzo obniża jakość życia osób nią dotkniętych, sprawiając trudności w normalnym funkcjonowaniu. Intensywne bóle głowy oraz towarzyszące im objawy mogą uniemożliwiać pracę czy inne codzienne aktywności, a odpowiednia modyfikacja nawyków, w tym zmiany w diecie, regularna aktywność fizyczna, unikanie stresu oraz stosowanie zaleconych terapii, może zmniejszyć częstotliwość oraz nasilenie ataków migrenowych i znacząco poprawić jakość życia chorych.

Bibliografia:

1. Gazerani, P. (2020). Migraine and diet. Nutrients, 12(6), 1658.

2. Waliszewska-Prosół, Marta & Straburzyński, Marcin & Kopka, Marcin & Nowaczewska, Magdalena. (2021). Migrena -współczesne metody leczenia, przyszłe terapie. Polski Przegląd Neurologiczny. 17. 19-35.

3. Aguilar-Shea AL, Membrilla Md JA, Diaz-de-Teran J. Migraine review for general practice. Aten Primaria. 2022 Feb;54(2):102208.

4. Agbetou, M. & Adoukonou, Thierry. (2022). Lifestyle Modifications for Migraine Management. Frontiers in Neurology. 13. 719467. 10.3389/fneur.2022.719467.

5. Rockett FC, de Oliveira VR, Castro K, et al.: Dietary aspects of migraine trigger factors. Nutr Rev. 2012 Jun;70(6):337-56