Szparagi — krótki sezon, wielkie korzyści

Co zawierają szparagi? Składniki odżywcze, które wspierają zdrowie i odporność

Szparagi to warzywo o wyjątkowo wysokiej wartości odżywczej, wyróżniające się bogactwem związków bioaktywnych, które wykazują silne działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Wśród nich znajdują się:

• Flawonoidy: rutyna i kwercetyna – wspomagają działanie witaminy C, chronią naczynia krwionośne i neutralizują wolne rodniki,

• Glutation – jeden z najsilniejszych naturalnych przeciwutleniaczy,

• Witamina C i E – wspierają układ odpornościowy i chronią komórki przed stresem oksydacyjnym,

• Saponiny steroidowe – wspomagają działanie przeciwzapalne i przeciwwirusowe,

• Fitosterole – wpływają korzystnie na poziom cholesterolu,

• Fruktany (inulina i fruktooligosacharydy) – działają jako naturalne prebiotyki, wspierając zdrowie jelit.

Zielone szparagi zawierają najwięcej związków fenolowych w główkach, co wynika z większej ekspozycji tej części rośliny na światło słoneczne. Co ciekawe, po ugotowaniu szparagi wykazują o 20% wyższą aktywność przeciwutleniającą niż w formie surowej – dzięki lepszej przyswajalności bioaktywnych składników.

Jak rosną szparagi? Zielone, białe, fioletowe

Szparagi to byliny, które rosną z podziemnych kłączy zwanych karpami. Z tych karp co roku wyrastają młode pędy – właśnie te pyszne szparagi, które trafiają na nasze talerze. Co ciekawe, jedna roślina może owocować nawet przez 10–15 lat!

A czym się różnią?

• Zielone szparagi rosną na powierzchni ziemi i mają dostęp do światła słonecznego, co sprawia, że wytwarzają chlorofil, nadający im intensywny kolor i bardziej wyrazisty smak.

• Białe szparagi rosną pod ziemią, przykrywane kopczykami ziemi, aby nie miały kontaktu ze światłem. Dzięki temu nie wykształcają chlorofilu, pozostają blade, a ich smak jest delikatniejszy i mniej goryczkowy.

• Fioletowe szparagi to z kolei rzadsza, ale wyjątkowa odmiana – uprawiana podobnie jak zielona, ale różni się zawartością antocyjanów, które nadają im intensywnie purpurowy kolor i lekko owocowy, słodszy smak. Niestety, podczas gotowania tracą część koloru, dlatego warto je przygotowywać na parze lub jeść na surowo, by zachować ich wyjątkowy wygląd.

Co zrobić ze szparagów? Przepisy na sezonowe dania

Szparagi są niezwykle uniwersalne – można je gotować, grillować, piec, a nawet jeść na surowo w formie cienko pokrojonych wstążek. Oto kilka pomysłów na zdrowe dania ze szparagami:

• Grillowane szparagi z oliwą i czosnkiem – prosto i aromatycznie

• Krem z białych szparagów z dodatkiem mleczka kokosowego lub jogurtu naturalnego,

• Sałatka z zielonymi szparagami, jajkiem na twardo i rukolą,

• Makaron pełnoziarnisty ze szparagami, suszonymi pomidorami i parmezanem,

• Omlet ze szparagami i ziołami – idealny na śniadanie lub kolację.

Dzięki swojej lekkości i właściwościom prozdrowotnym, szparagi to świetny wybór zarówno na szybki obiad, jak i na bardziej wyrafinowane danie na specjalną okazję.

Szparagi i zmieniony zapach moczu – czy to normalne?

Jeśli po zjedzeniu szparagów zauważyłeś specyficzny zapach moczu – spokojnie, to nie jest objaw choroby! Odpowiadają za to związki siarki, a konkretnie kwas asparagusowy, który w organizmie ulega rozkładowi i wydziela charakterystyczne lotne substancje. Efekt ten pojawia się zazwyczaj już kilkadziesiąt minut po posiłku i był opisywany już w XI wieku przez uczonych.

Co ciekawe – nie każdy czuje ten zapach! To zależy od dwóch czynników: czy organizm rzeczywiście produkuje te związki (co nie dotyczy wszystkich) i czy dana osoba ma odpowiednie receptory węchowe, które potrafią je wykryć. Szacuje się, że tylko około 40% ludzi ma tę niecodzienną umiejętność, która pozwala i produkować, i wyczuwać ten zapach.

Źródła

Dziedziński, M., et al. "Uprawa szparaga (Asparagus officinalis L.) jako surowca o właściwościach funkcjonalnych. Cz. II. Charakterystyka żywieniowa." Technika Rolnicza Ogrodnicza Leśna, no. 3, 2019.

Markt, S. C., Nuttall, E., Turman, C., Sinnott, J., Rimm, E. B., Ecsedy, E., Unger, R. H., Fall, K., Finn, S., Jensen, M. K., Rider, J. R., Kraft, P., & Mucci, L. A. (n.d.). Sniffing out significant “Pee values”: genome wide association study of asparagus anosmia.

Mitchell SC. Asparagus, urinary odor, and 1,2-dithiolane-4-carboxylic acid. Perspect Biol Med. 2013 Summer;56(3):341-51. doi: 10.1353/pbm.2013.0031. PMID: 24375116.